درباره پدافند غیرعامل چه می دانید؟
پدافند غیر عامل
درس هفتم پایه نهم
دفاع غیر عامل چیست؟پدافند غیرعامل نیز اقداماتی است که موجب کاهش ضرر و زیان در مقابل عملیات های خصمانه هواپیماهای دشمن و تهدیدات خارجی با هزینه کمتر و بکارگیری ترفند و شیوه‌های غیر مسلحانه نظیر:استتار اختفا و ایجاد سرپناه برای تاسیسات مهم و استراتژیک انجام میشود و در این نوع پدافند از هیچگونه سلاحی استفاده نمی‌شود.
روشهای دفاع غیرعامل:
1- همرنگی(استتار)
2- استفاده از موانع
3- پنهان سازی(اختفا)
4- فریب
5- پراکندگی
6- مکانهای امن
تا به حال دقت کرده‌اید که وقتی به همراه والدین و بزرگترهای خود به مسافرت می‌روید، و خانه شما مدتی خالی می‌ماند والدین شما قبل از ترک منزل چه اقداماتی انجام می دهند؟ احتمالا اول از همه اتو را از برق می کشند. سپس شیر گاز را می‌بندند و بعد از آن هم به درب خانه چند عدد قفل می زنند تا کسی نتواند وارد خانه شود حتی به چند نفر از همسایه‌ها هم می‌سپارند تا مراقب خانه شما باشند. گاهی اوقات هم چراغی را روشن می‌گذارند تا هنگام شب، خانه کاملا تاریک و خاموش نباشد. حتی ممکن است پنجره‌ها رو هم قفل کنند تا اگر باد اومد اونهارو باز نکنه
برای مشاهده اطلاعات تکمیلی ،برروی ادامه مطلب کلیک کنید
حالا یه مثال دیگه، اگه تو شهر یا روستایی زندگی می‌کنید که دراطرافش رودخونه وجود داره، مسئولین شهری اجازه ساخت خانه در نزدیکی اونو به کسی نمی‌دهند. میدونید چرا؟ چون اگه یه وقتی بارندگی زیاد بشه و آب رودخونه طغیان کنه، باعث خرابی ساختمان میشه حتی بدتر از اون ممکنه باعث فوت افرادی بشه که در اطراف اون رودخونه در حال رفت و آمد هستند. این جمله معروف روهم حتما شنیده‌اید که پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. به نظر شما چرا این کارها را انجام میدهند؟والدین شما و مسئولین کشور این اقدامات را انجام می دهند تا از بروز حادثه جلوگیری کنند. یعنی احتمال وقوع حادثه را کم کنند و اینکه اگه حادثه‌ای پیش اومد خسارت اون رو کاهش بدن. مثلا علت اینکه شیر اصلی گاز را می بندند، بخاطر این است که احتمال آتش سوزی را به حداقل ممکن برسانند.
شما در خانه و ماشینتان کپسول آتش نشانی دارید و به احتمال زیاد هم تا به حال اتفاق نیفتاده که بخواهید از آن استفاده کنید. ولی چون والدین شما احتمال میدهند که شاید یک روزی نیاز شود، آنها را خریداری کرده و نگهداری میکنند، حتی شاید تا سالها کپسول آتش نشانی مورد نیازشان نباشد ولی اگر روزی بر اثر حادثه‌ای آتش سوزی اتفاق بیفتد، همین کپسول قرمز رنگ کوچک می تواند جلوی خسارت‌های بسیار زیادی را بگیرد یا حتی جان چند نفر را حفظ کند. در روزهایی که هوا ابریه، مادرتون می‌گویند که با خودت چتر ببر تا اگه بارون اومد خیس نشی. در صورتی که هنوز بارون نیومده و ممکنه که اصلا اون روز بارون نیاد. ولی شما با خودتون چتر رو به همراه دارید تا اگه یه وقتی بارون گرفت، ازش استفاده کنید. یا می گن که لباس گرم بپوشید تا اگه هوا یکدفعه هنگام عصر سرد شد، سرما نخورید. شما کل روز با خودتون کاپشن حمل می کنید تا اگه هوا سرد شد، از آمادگی لازم برخوردار باشید و بتوانید در مقابل سرما از خود دفاع کنید.
بعضی از مثالهای بالا مربوط به حوادث طبیعی بود و برخی دیگه حوادث غیر طبیعی. حوادث طبیعی حوادثی هستند که بدون دخالت ما انسانها ایجاد می‌شوند مثل سیل یا باران، طوفان، زلزله، سرد شدن یا گرم شدن هوا و... حوادث غیر طبیعی اونهایی هستند که بر اثر دخالت ما انسانها بوجود می‌آیند. مثل آتش سوزی، تصادف، پرت شدن از بلندی، حتی جنگ.
گفتیم جنگ، بله جنگ هم یک حادثه محسوب میشود، که توسط انسانها شروع میشه و میتونه سالها طول بکشه و باعث خرابی شهرها و مرگ بسیاری از انسانها بشه. حتما می دونید( که در سال 1359)همین بیست و چند سال پیش رژیم بعثی عراق به ما حمله کرد و جنگی بزرگ رو بر علیه ما آغاز کرد. جوانان و مردان و زنان قهرمان ما به دفاع از کشورمون برخاستند و تلاش کردند تا از خاک و آب کشورمون ایران دفاع کنند. در زمان جنگ، بسیاری از جوانان ما شهید شدند. شاید از اقوام و فامیلتون کسی شهید یا مجروح شده باشد.حتما توی تلویزیون فیلمهای اون دوران رو دیدید و میدونید که رژیم بعثی عراق که همه دنیا حمایتش می‌کردند 31 شهریور سال 1359 به کشور عزیزمون یورش آورد و جنگ رو شروع کرد.
اوایل تونست وارد مرزهای کشورمون بشه ولی با مقاومت شدید رزمندگان ایران مواجه شد. حتما اسم محمد جهان آرا رو شنیدید که فرمانده سپاه خرمشهر بود و همراه با دوستان و همرزمانش، دلیرانه 45 روز در مقابل لشکر تا دندان مسلح بعثی مقاومت کرد. در اینجاست که وقتی پای دفاع به میان می آید غیور مردان، تا پای جان خود مقاومت می کنند. جان خود را فدا میکنند تا سرزمین مادریشان حفظ شود. *دفاع از سرزمین:
دیدیم که پدر و مادر از منزل در مقابل حوادث طبیعی و غیرطبیعی دفاع می کنند. کشور ما خانه بزرگ ماست. بنابراین همه افرادی که در یک کشور زندگی می کنند نباید اجازه دهند دشمن به کشور آنها آسیب برساند. که مثل دفاع از سرزمین و انسانها، عملی زیبا و با ارزش است.
خداوند در قرآن می فرماید : « کسی که انسانی را از مرگ نجات دهد ، گویا همه انسان ها را نجات داده است .» می بینید که دفاع کردن از انسان ها و نجات جان آنها چه ارزش بالایی در نزد خدا دارد. ما ایرانیان و مسلمانان، جنگ وکشتار انسان‌های بی‌گناه و اشغال سرزمین‌های دیگران را کاری نادرست می دانیم. ما به هیچ سرزمینی تجاوز نمی کنیم، اما اجازه هم نمی‌دهیم که کسی به سرزمین‌های اسلامی تجاوز کرده و حق مسلمانان را پایمال کند. خداوند به ما دستورداده است هرقدر که می‌توانیم، نیرویمان را جمع کنیم و همیشه آماده‌ی دفاع از سرزمین‌مان باشیم.
(سوره ی انفال، آیه ی 60)
* چرا آمادگی دربرابر حادثه؟
برای آنکه دزد به خانه شما وارد نشود، چه اقداماتی انجام می دهید؟ حالا اگر وارد شد چکار می کنید؟
برای اینکه دزد به خانه شما وارد نشود، به درها چند عدد قفل می‌زنید یا با حفاظ فلزی آنرا می‌پوشانید، به این عمل دفاع غیرعامل می گویند. یعنی کاری انجام می‌دهید تا دزد با دیدن این موانع از سرقت منزل شما منصرف شود، پس به صورت غیر مستقیم، از خودتان دفاع کرده‌اید. حالا اگر دزد به خانه شما آمد چکار می‌کنید؟ اول از همه با 110 تماس می‌گیرید، سپس با صدا و فریاد از همسایه‌ها کمک می‌خواهید و سعی بر دور کردن فرد می‌کنید، این عمل را دفاع مستقیم می‌گویند.
درهنگام جنگ هم، ما دو نوع دفاع می‌توانیم انجام دهیم. دفاع مستقیم( دفاع عامل) و دفاع غیر مستقیم( دفاع غیر عامل).
دفاع مستقیم مخصوص زمان جنگ آن هم بوسیله افراد آموزش دیده نظامی و با کمک وسایلی مثل اسلحه و موشک و تانک و هواپیما است.
دفاع غیرعامل شامل همه افراد حتی من و شما هم می شود. همچنین این نوع از دفاع درهر زمانی قابل اجراست و فقط مربوط به زمان جنگ نیست.
در دفاع غیرعامل، کارهایی انجام می‌دهیم تادشمن نتواند ما را هدف بگیرد وخسارتی به ما وارد کند و اگر خسارتی به ما زد، خیلی کم باشد. پس به کلیه کارهایی که انجام می دهیم تا جان انسانها حفظ شود و خسارات به تجهیزات و ساختمانها کاهش یابد، دفاع غیر عامل می‌گوییم.
*هدف از دفاع غیرعامل
در دفاع غیرعامل، ما باید به طریقی حمله‌های دشمن را بی‌اثر و خسارت‌ها را کاهش دهیم. این مهم‌ترین هدف در پدافند غیرعامل است. پس پدافند غیرعامل به کارهایی گفته می شود که جلوی از بین رفتن افراد و امکانات را بگیرد، یا میزان خسارت‌ها را کم کند.
حالا به نظر شما چه کارهایی می تونیم در زمان صلح انجام بدیم تا در زمان جنگ یا حادثه خسارت‌ها کاهش پیدا کنند؟
یک راه مناسب نگاه کردن به اطرافمونه. طبیعت، یک مدرسه بزرگ است. ما از طبیعت درس‌های زیادی یادگرفته‌ایم. بسیاری از اختراعات مهم بشر با مطالعه طبیعت و دقت درآن صورت گرفته است. یک راه خوب و ساده اینه که ببینیم حیواناتی که در طبیعت زندگی میکنند چه کارهایی انجام میدهند تا زنده بمونن.
بازگشت به فهرست بالای صفحه
* روشهای دفاع غیرعامل:
1-همرنگی(استتار):
مثلا شیر و پلنگ رنگ پوستشون همرنگ اطرافشونه. که این امر باعث میشود تا حیوانات دیگه اونهارو از دور تشخیص ندهند. به اینکار همرنگ شدن با طبیعت یا همرنگی می‌گویند. به همرنگی استتار هم گفته میشود.
یک نمونه بسیار جالب دیگه از همرنگی در طبیعت، حیوونیه به نام آفتاب‌پرست.
آفتاب‌پرست استاد همرنگی در طبیعت است. این جانور، هرجا که لازم باشد، به سرعت رنگ پوستش را تغییر می‌دهد و خودش را به رنگ محیط در می آورد. جانوران زیادی هستند که از این شیوه دفاعی استفاده میکنند. آنها با این کار، خودشان را از چشم دشمن پنهان میکنند.
برخی از جانوران رنگ خود را تغییر نمی‌دهند؛ اما رنگ پوستشان نزدیک به رنگ محیط‌شان است.
ما انسانها با مشاهده این رفتار حیوانات یاد گرفتیم که اگر می خواهیم دشمن ما رو نبینه باید لباسی که می‌پوشیم همرنگ محیطمون باشه تا اون مارو به راحتی نتونه تشخیص بده. پس لباسی که می‌پوشیم باید همرنگ محیطمون باشه و حتی صورتمونو هم اگه رنگ کنیم، بیشتر شبیه به محیط میشود.
حالا اگه ما همراهمون وسایل دیگه بود چی؟ مثل کوله پشتی یا اسلحه حتی ماشین؟جوابش ساده است. می تونیم اونهارو هم همرنگ محیطمون رنگ کنیم.
2- استفاده از موانع:
یه راه دیگه دفاع، استفاده از موانع است. هرچیزی که بتواند جلوی پیشروی دشمن را بگیرد، یک مانع به شمار میرود. به نظر شما چه موانعی می‌تونیم سرراه دشمن قرار بدهیم؟ شاید جواب بدهید یک دیوار بلند جلوی راهش بکشیم. یا بگید که زمین رو بکنیم و یک حفره بزرگ و طویل جلوی راهش درست کنیم و داخلش آب بریزیم که نتوانند به راحتی سمت ما بیان. همه جواباتون کاملا درست هست. حتی شما می تونید بجای درست کردن رودخانه یا ساختن دیوار از رودخانه طبیعی و یا کوه و تپه استفاده کنید، چون اینها به طور همیشگی در طبیعت بوده اند و شما لازم نیست وقت و پول صرف کنید تا آنها را بسازید. پس ما دو نوع مانع داریم، مانع طبیعی و مانع مصنوعی. پس یکی از ارزان ترین راه‌های دفاع، استفاده از طبیعت است. کوه‌ها، دره‌ها، رودخانه‌ها، غارها و جنگل‌ها هرکدام می تواند مانعی برسرراه دشمن باشد.
امام علی علیه السلام فرموده‌اند:
چون با دشمن روبه رو شدید، قرارگاهتان را بالای تپه‌ها یا دامنه‌ی کوه‌ها یا کنار رودخانه‌ها قرار دهید تا پناهگاهی برای شما و مانعی برای دشمن باشد. نهج البلاغه - نامه ی 11
با توجه به حدیث فوق به اهمیت دفاع بدون سلاح یا همان دفاع غیرعامل پی می‌بریم.
پس ما باید سعی کنیم در هنگام ساختن و قرار گرفتن در مقابل دشمن موقعیت‌هایی رو انتخاب کنیم که دسترسی دشمن به ما سخت‌ترباشد. مثلا اگه بالای کوه بریم دشمن سخت‌تر به ما میرسه و تا بخواد که از کوه بالا بیاد ما می تونیم شکستش بدیم.
اگر مانع طبیعی مناسب در اختیارمان نباشد، می توانیم مانع مصنوعی ایجاد کنیم که جلوی دشمن را بگیرد. تعدادی از این موانع عبارتند از: استفاده از خندق، خاکریز، سیم‌خاردار، میدان مین و...
خندق گودال بزرگی است که دردوران قدیم اطراف شهرها یا روستاها ایجاد میشد، تادشمنان نتوانند به سادگی از آن عبور کنند و به مردم آسیب برسانند.
جنگ خندق یکی از مهم‌ترین جنگ‌های مسلمانان است. دراین جنگ، گروه بزرگی از دشمنان اسلام، شهر مدینه را محاصره کردند تا مسلمانان رابرای همیشه نابود کنند.
سلمان فارسی که یک ایرانی بود، به مسلمانان پیشنهاد داد خندقی دور مدینه بکنند تا دشمن نتواند به شهر وارد شود. این پیشنهاد عملی شد. تنها چند نفر از پهلوانان دشمن از خندق گذشتند که آنها هم کشته شدند. بنابراین ایجاد موانع برای دفاع در برابر دشمنان هم، یکی از شیوه های پدافند غیرعامل بوده، که درقدیم از آنها استفاده می‌شده است.می‌‌دانستید که اصل کلمه عربی خندق، کندک فارسی بوده، یعنی کندن زمین؟
3- پنهان سازی (اختفا):
پنهان سازی یکی دیگر از روشهای مهم دفاع می باشد. در پنهان سازی، ما هم خود و هم تجهیزاتمان را از دید دشمن پنهان می‌سازیم. همه حیوانات اطراف ما هم از این اصل مهم استفاده میکنند. می‌توانید چند تا از این حیوانات را نام ببرید؟ گربه‌های اطراف ما یکی از این حیوانات هستند، خیلی وقت‌ها زیر ماشینها و یا گوشه انباری‌ها پنهان می‌شوند تا به راحتی آنها را شناسایی نکنیم. در بازی قایم باشک هم، یک نفر چشم می‌گذاره و بقیه یه جایی قایم می‌شن. حالا هر کسی که 
جای دورتر و بهتری قایم بشه، دیرتر پیدا می شه. حتی میتونه تو جاهایی قایم بشه که خیلی نزدیکن ولی کسی که چشم گذاشته هرگز فکر نمی‌کرده کسی اونجا باشه. یعنی شما برای اینکه توسط دشمن شناخته نشید باید خود و تجهیزات را مخفی کنید. مثلا نظامی‌ها هواپیماها را توی غارها در دل کوها پنهان میکنند و دشمنان نمی‌دونن که داخل این کوه بزرگ سنگی پر اسلحه و سلاح جنگی که آماده حمله به اونهاست.
4- فریب:
فریب هم یکی دیگه از مهم‌ترین شیوه‌های دفاع غیر عامل است. پیامبر درباره فریب می فرمایند: جنگ یعنی فریب.
هرکاری که بتواند ذهن دشمن را از اهداف مهم‌تر دور کند و به طرف هدفهای کم اهمیت‌تری ببرد، فریب است.
از فریب در همه جا استفاده میشود، مثلا حتی توی فوتبال هم کاربرد داره. فرض کنید پنالتی شده، فردی که می‌خواد شوت کنه، پایش را عکس جهتی که می خواهد شوت کند حرکت می دهد تا دروازه‌بان را فریب دهد.
فریب مثالهای زیادی می تونه داشته باشه. مثلا میشه ساختمونهای نظامی را با برگ و درخت پوشاند که وقتی هواپیماها از روی اون رد می شن فکر کنن که جنگلی رو میبینند نه ساختمانی نظامی.پس در پنهان سازی شما خود را از دید دشمن پنهان می کنید ولی در فریب شما ممکن است حتی در دید دشمن باشید ولی او متوجه حضور شما نشود یا شما را با اجسام دیگر اشتباه تشخیص دهد.
5- پراکندگی
تا بحال شده که وقتی می خواهید به مدرسه یا اردو بروید، والدین شما بگویند، پولهایت را در جیبهای مختلف قراربده؟ مثلا مقداری را در جیب شلوار و مقداری را در جیب کیف مدرسه. فکر می‌کنید برای چه این پیشنهاد را به شما میدهند؟ علت اینست که اگر اتفاقی افتاد و پولهایتان گم شد و یا در جایی جا گذاشتید، همه پولهایتان را از دست ندهید و مقداری از آن در جیب دیگرتان باقی بماند. در واقع با این کار میزان خسارت را کم می‌کنید.
دردفاع غیرعامل پخش کردن نیروها و امکانات خیلی مهم است. این کار باعث میشود دشمن نتواند به آسانی همه امکانات را نابود کند. مثلا فرض کنید، اگر یک نیروگاه بزرگ برق داشته باشیم، دشمن ممکن است با یک بار حمله آن را نابود کند. آن وقت کل کشور درتاریکی فرو میرود. ولی اگر به جای یک نیروگاه، 10 نیروگاه کوچک داشته باشیم، دشمن برای نابودی آن باید 10 بار حمله کند که خیلی سخت‌تراست.
یک مثل معروف می‌گوید:همه‌ی تخم مرغ‌هایتان را دریک سبد نگذارید.
بازگشت به فهرست بالای صفحه
6- مکانهای امن:
حتما تا بحال نام کفتر چاهی رو شنیده‌اید. البته میدونید که اسم صحیح اون کبوتر چاهی است. حالا چرا بهش می‌گویند کفتر چاهی؟ این نوع کبوتر، لانه‌اش رو توی قنات‌های آب و چاههای زیر زمینی می‌سازه تا از گزند شکارچی‌ها و جانوران درنده در امان باشه. عقاب‌ها هم لانه‌هاشونو جاهای خیلی بلند و دور می سازند تا کسی به اونها دسترسی نداشته باشه. چون می‌دونن که اگه لونه خودشونو محکم و غیرقابل دسترس باشه، احتمال آسیب رسیدن به اونها کمتر میشود. ما هم باید خانه‌هایمان مقاوم و مستحکم باشه تا در صورت بروز حادثه آسیب کمتری به منزل و افراد درون آن برسد. به دلیل اینکه تمامی خانه‌های یک شهر مستحکم نیستند، دولت‌ها مکانهای امنی را تعبیه می کنند تا در صورت بروز اتفاق‌هایی نظیر زلزله یا حمله هوایی و موشکی مردم به داخل آنها پناه ببرند. این پناهگاه‌ها ممکن است بزرگ و همگانی یا کوچک و اختصاصی باشند. پناهگاه‌های بزرگ را دولت می سازد ولی پناهگاه‌های کوچک را مردم نیز می توانند بسازند مثلا همسایه‌ها در یک مجتمع مسکونی می‌توانند مبادرت به ساخت پناهگاهی برای افراد آن مجتمع کنند تا در صورت لزوم افراد به داخل آن مراجعت کنند.
* حفظ اطلاعات:
شما در مورد چند نفر از همکلاسی‌هاتون اطلاعات زیادی دارید؟ بعضی از این اطلاعات ممکنه که شخصی و خانوادگی باشه و قرار نباشه که دیگران از اونها با خبر باشند، ولی اونها خودشون این اطلاعات رو به شما داده‌اند. بدون اینکه شما ازشون خواسته باشید. حتی اسم مادر، پدر، محل سکونت، اسم دوستاشون، غذایی که دیشب خورده‌اند و... . شاید فکر کنید که این اطلاعات به درد کسی نمی خوره ولی یادتون باشه که افراد سودجو منتظر این اطلاعات هستند و با جمع کردن این اطلاعات می تونن در آینده بر ضد شما اقدام کنند. مثلا اگر بدونن که هرروز از صبح تا بعد از ظهر در منزل کسی نیست می‌تونن برنامه ریزی برای دزدی کنند و یک روز بعد از ظهر ببینید که در منزلتان اثری از لوازم درونش نیست!
در مورد یک کشور هم همین مسئله صادق است. دشمن قبل از شروع تجاوز به یک کشور نیاز به جمع آوری اطلاعات دارد.گاهی اوقات بوسیله افراد و جاسوسان خود اینکار را انجام می‌دهد و گاهی هم بوسیله هواپیماها و وسایل پیشرفته الکترونیکی. همه ما باید مراقب باشیم تا اطلاعاتی را هر چند مختصر در اختیار دیگران قرار ندهیم.
* حفظ روحیه:
حتما داستان مسابقه قورباغه‌ها را شنیده‌اید که روزی مسابقه‌ای میان قورباغه‌ها بر سر بالارفتن از یک کوه بسیار بلند بود، قورباغه‌ها شروع به بالارفتن کردند و تماشاچیان بجای تشویق شروع به تضعیف روحیه کردند، می‌گفتند چقدر بلند است، چقدر سخت است، کسی نمی‌تواند بالا برود، از توان آنها خارج است و مانند اینها، می‌دیدند که تعدادی از قورباغه‌ها خسته شده و می‌افتادند، هرچه بالاتر می‌رفتند، از تعدادشان کمتر میشد تا اینکه فقط یک قورباغه به نوک قله رسید، وقتی از او پرسیدند چطور شد فقط تو توانستی از بین این همه قورباغه به انتهای مسابقه برسی، دیدند جواب نمی دهد و فهمیدند او ناشنوا بوده و چون شعارهای تماشاچیان را نشنیده بود، روحیه خود را از دست نداده بود و به انتهای مسابقه رسیده بود. دشمن هم با همین شعارها سعی دارد روحیه افراد جامعه را تضعیف کند و همچنین بین اقوام و ملتها تفرقه ایجاد کند بی‌آنکه شما هم متوجه این قصد آنها شوید.
پیامبر اسلام (ص) درجنگ بدر، تنها 313 نفر نیروداشت، اما تعداد سربازان دشمن، هزار نفر یعنی سه برابر آنها بود. با این وجود مسلمانان با توکل به خدا و حفظ روحیه، آن لشکر هزار نفری را شکست دادند و با پیروزی به شهر مدینه بازگشتند. خداوند درقرآن کریم می فرماید:
«چه بسا گروه کوچکی به خواست خدا، برگروه بزرگی پیروز شده است.» (سوره ی بقره، آیه 249)
داستان اون پیرمرد رو شاید شنیده‌اید که هنگام مرگ، پسرانش را دور خود جمع کرد و به اونها یک چوب نازک داد تا بشکنند و آنها به راحتی آن را شکستند. سپس دو چوب را کنار هم گذاشت و به آنها گفت بشکنند و آنها هم شکستند. پیرمرد همینطور چوب‌های بیشتری را کنار هم گذاشت تا به پنج رسید، وقتی به پنج رسید، دیگر هیچکدام نتوانستند آنها را بشکنند، رو به آنها کرد و گفت: اگر مثل این چوب‌ها در کنار هم و متحد باشید هیچ کس نمی‌تواند شما را شکست دهد. پس اگر بین ما تفرقه ایجاد شود، دشمن به راحتی ما را از بین می‌برد ولی در صورت داشتن اتحاد، دشمن هرچقدر هم که قوی باشد، نمی تواند بر ما سلطه یابد.